I. Sự trỗi dậy không thể ngăn cản của AI trong Y tế

Nhằm quản lý và hướng dẫn việc sử dụng công nghệ tiên tiến này, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ban hành hướng dẫn mới về đạo đức và quản trị AI cho các Mô hình đa phương thức lớn (Large Multi-modal Models - LMMs). LMMs là một loại công nghệ AI tạo sinh đang phát triển nhanh chóng, được dự đoán sẽ ứng dụng rộng rãi trong chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu khoa học, y tế công cộng và phát triển thuốc.

Hướng dẫn mới này, được công bố vào ngày 18 tháng 01 năm 2024, đưa ra hơn 40 khuyến nghị chi tiết dành cho chính phủ, các công ty công nghệ và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nhằm đảm bảo việc sử dụng LMMs một cách thích hợp để thúc đẩy và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

II. Ứng dụng vượt trội của Trí tuệ nhân tạo trong chăm sóc sức khỏe

AI có khả năng cải thiện đáng kể quy trình chăm sóc sức khỏe, giúp tối giản hóa các công việc thủ công, giấy tờ tốn thời gian và công sức.

1. Các ứng dụng phổ biến của AI trong y tế:

Trí tuệ nhân tạo đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều khía cạnh của ngành y:

• Quản lý hồ sơ và cơ sở dữ liệu y tế: đây là ứng dụng AI phổ biến nhất, giúp robot thu thập, lưu trữ, định dạng và theo dõi thông tin, cung cấp dữ liệu nhanh chóng và đồng bộ.
• Hỗ trợ hoạt động chuyên ngành: robot có thể thực hiện nhanh và chính xác các hoạt động như quét CT, nhập dữ liệu, phân tích kiểm tra sức khỏe. Đặc biệt, trong X-quang và tim mạch—các lĩnh vực có khối lượng dữ liệu khổng lồ—AI giúp các chuyên gia giảm thiểu công việc, cho phép họ tập trung vào các trường hợp phức tạp hơn.
• Tư vấn y tế: các ứng dụng tích hợp AI có thể đưa ra tư vấn dựa trên lịch sử bệnh nhân và kiến thức y học thông thường, đề xuất các phương án khi bệnh nhân nhập triệu chứng.
• Xây dựng phương pháp điều trị: hệ thống AI phân tích dữ liệu từ bệnh nhân, nghiên cứu và chuyên môn lâm sàng để đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp.
• Y tá ảo: giúp theo dõi tình trạng và quá trình điều trị của bệnh nhân cùng với các lần khám bệnh của bác sĩ.
• Tính chính xác trong y học: AI hỗ trợ dự đoán sớm một số bệnh di truyền và ung thư dựa trên thông tin di truyền.

2. Năm lĩnh vực ứng dụng chủ yếu của LMMs (mô hình đa phương thức lớn):

WHO đã chỉ ra năm ứng dụng rộng rãi của LMMs trong lĩnh vực y tế:

1. Chẩn đoán và chăm sóc lâm sàng: ví dụ: LMMs có thể trả lời các câu hỏi bằng văn bản của bệnh nhân.
2. Sử dụng theo hướng dẫn của bệnh nhân: dùng để điều tra các triệu chứng và điều trị.
3. Các nhiệm vụ văn thư và hành chính: ví dụ: ghi chép và tóm tắt các lần khám bệnh của bệnh nhân trong hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR).
4. Giáo dục y tế và điều dưỡng: cung cấp các cuộc gặp gỡ bệnh nhân mô phỏng cho học viên.
5. Nghiên cứu khoa học và phát triển thuốc: bao gồm việc xác định các hợp chất mới.

III. Rủi ro và thách thức trong việc triển khai AI trong Y tế

Bên cạnh những lợi ích, việc triển khai LMMs cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tiến sĩ Jeremy Farrar, Giám đốc Khoa học của WHO, nhấn mạnh rằng các công nghệ AI tạo sinh chỉ có thể cải thiện chăm sóc sức khỏe nếu những người phát triển, quản lý và sử dụng chúng nhận diện và chịu trách nhiệm hoàn toàn về các rủi ro liên quan.

Các rủi ro đã được ghi nhận bao gồm:

• Thông tin sai lệch và không chính xác: LMMs có nguy cơ tạo ra thông tin sai, không chính xác, hoặc không đầy đủ. Điều này có thể gây hại cho người dùng khi họ đưa ra quyết định về chăm sóc và điều trị sức khỏe.
• Thiên vị (Bias): LMMs có thể được đào tạo dựa trên dữ liệu chất lượng kém hoặc dữ liệu có sẵn đã bị thiên vị về chủng tộc, sắc tộc, giới tính hoặc tuổi tác.
• Rủi ro An ninh mạng: LMMs có thể bị lợi dụng để tạo ra thông tin sai lệch, thu thập và sử dụng dữ liệu y tế một cách phi đạo đức, hoặc làm lộ thông tin cá nhân của bệnh nhân.
• Thiên vị Tự động hóa (Automation Bias): các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và bệnh nhân có thể quá tin tưởng vào LMMs, dẫn đến việc bỏ qua các lỗi lẽ ra đã được phát hiện hoặc ủy thác các quyết định khó khăn một cách không phù hợp cho AI.
• Khả năng tiếp cận và Chi phí: chi phí và khả năng tiếp cận các LMM hoạt động tốt nhất là một rủi ro lớn hơn đối với các hệ thống y tế.

IV. Khuyến nghị chủ chốt của WHO để đảm bảo AI đạo đức và an toàn

WHO nhấn mạnh rằng việc tạo ra một LMM an toàn và hiệu quả cần có sự tham gia của nhiều bên liên quan—bao gồm chính phủ, nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe, công ty công nghệ, bệnh nhân và toàn xã hội—trong tất cả các giai đoạn phát triển và triển khai công nghệ.

1. Khuyến nghị dành cho Chính phủ (Những người chịu trách nhiệm chính):

Chính phủ có trách nhiệm thiết lập các tiêu chuẩn cho việc phát triển và triển khai LMMs cho mục đích y tế và y tế công cộng:

• Đầu tư vào cơ sở hạ tầng công: cung cấp hoặc đầu tư vào cơ sở hạ tầng, bao gồm sức mạnh tính toán và bộ dữ liệu công cộng, yêu cầu người dùng phải tuân thủ các nguyên tắc và giá trị đạo đức khi truy cập.
• Ban hành luật và quy định: sử dụng luật, chính sách và quy định để đảm bảo rằng các ứng dụng tích hợp AI và LMMs đáp ứng các nghĩa vụ đạo đức và tiêu chuẩn nhân quyền, như quyền tự chủ và quyền riêng tư của cá nhân.
• Chỉ định Cơ quan quản lý: chỉ định một cơ quan quản lý (hiện có hoặc thành lập mới) để đánh giá và phê duyệt LMMs và các ứng dụng tích hợp AI dành cho chăm sóc sức khỏe.
• Kiểm tra và đánh giá tác động bắt buộc: áp dụng kiểm tra và đánh giá tác động bắt buộc sau khi triển khai trên quy mô lớn, bao gồm bảo vệ dữ liệu và nhân quyền, bởi các bên thứ ba độc lập. Các đánh giá này cần được công bố và phân chia theo đối tượng người dùng (ví dụ: theo độ tuổi, chủng tộc hoặc tình trạng dị tật).

2. Khuyến nghị dành cho Nhà Phát triển LMMs:

Các nhà phát triển LMMs cũng có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính an toàn và đạo đức:

• Thiết kế đa bên: LMMs không chỉ được thiết kế bởi các nhà khoa học và kỹ sư. Các bên liên quan trực tiếp và gián tiếp, bao gồm nhà cung cấp dịch vụ y tế, nhà nghiên cứu khoa học, và bệnh nhân, nên được tham gia vào các giai đoạn đầu của quá trình phát triển để đưa ra ý kiến về các vấn đề đạo đức.
• Đảm bảo độ chính xác: LMMs phải được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ được xác định rõ ràng với độ chính xác và độ tin cậy cần thiết nhằm cải thiện năng lực hệ thống y tế và lợi ích của bệnh nhân. Các nhà phát triển cũng cần dự đoán và hiểu rõ các kết quả phụ tiềm năng.

Kết luận

Trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là các Mô hình đa phương thức lớn (LMMs), đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành y tế. Tuy nhiên, việc tích hợp công nghệ này đòi hỏi sự giám sát và quản lý chặt chẽ. WHO đã cung cấp một khuôn khổ quan trọng để định hướng việc sử dụng AI (26/02/2024) một cách an toàn, hiệu quả và có đạo đức, nhằm đạt được kết quả sức khỏe tốt hơn và vượt qua sự bất bình đẳng dai dẳng trong y tế.

Lưu ý: Thông tin và sản phẩm gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ, chuyên viên y tế hoặc cácơ quan có thẩm quyền để được tư vấn cụ thể.

Chủ đề: Thông tin sức khỏe, Y học, Chăm sóc sức khỏe, Đạo đức AI, WHO